• LF estas kultura revuo en esperanto, la plej longe kaj senpaŭze aperanta en la historio de la esperanta literaturo. Ekde 1975 oficiala daŭriganto de Norda Prismo, kaj de 1991 organo de Esperanta PEN-Centro.


  • Fondita en 1970, la revuo gastigas precipe beletron, sed plie muzikon, teatron, kinon, sociologion, lingvistikon kaj kulturpolitikon.

Nia aliro

Created with Sketch.

Ekzistas pluraj manieroj sperti sian esperantistecon. Ili dependas pli ofte de la cir­konstancoj ol la personaj ka­pabloj, sed certe la individua inklino ludas gravan rolon. Ni kredas ke ĉiu esperantista sper­to estas interesa: ekde tiu kiu praktikas esperanton nur en la reto, ĝis tiu kiu kunvenas en kiel eble plej multe da aranĝoj jare. Sed, por ke io produktu kulturon (do ankaŭ arton, literaturon), oni devas fari el ĝi kvazaŭ sian vivocelon.

Se oni volas krei per esperanto internacie valoran kulturon, ne sufiĉas fari el ĝi noblan ŝa­to­kupon aŭ koni parkere PIV-on. Tia esperantisto ne nepre havas firman esperantan identecon: sufiĉas la unuaj privataj aŭ ekonomiaj mal­facilaĵoj, por flankenmeti la belan lin­gvon kaj pensi “pli serioze” pri la profesia kariero; homoj, eĉ valoraj kaj eventuale eĉ denaskaj esperantistoj, pre­mitaj de mal­favora ko­njunk­turo forlasas la hobion, al kiu ili revenos (eble) en pli bona momento. Vivi pli intense kaj pli aŭ­tente kiel esperantisto signifas certagrade transformi sian personecon; kaj nur unuavide temas pri pliriĉigo: je certa punkto oni vivas en du mondoj, la nor­mala aŭ ĝenerala socio, kaj unu aparta komunumo. Tiu komunumo ne havas religiajn aŭ etnajn komunajn trajtojn; sed ĝi estas iel diaspora, kaj trenas la homon en procezon de malasimiliĝo, malsociiĝo kom­pare kun la ĉirkaŭa nacia etno.
 
Ĉiu esperantista sperto ligiĝas al certa maniero konsideri la feno­menon "esperanto". Nia sperto instruis al ni ke ju pli longe, intense kaj in­time oni travivas espe­ranton kiel ĉiutagan, hejman kaj laboran lingvon – des pli mal­multe signifas la esprimoj "dua lin­gvo" aŭ "helpa lingvo". Ju pli multe esperantisto prak­tikas sian lingvon kaj fariĝas pensmaniere transnacia, des pli multe oni sentas sin ne nur ano de la tuta homaro, sed pre­cipe kvazaŭ ano de minoritata lingvo­etno.
 
Inspiritaj de la Manifesto de Raŭmo, ni konceptas esperantistecon kvazaŭ la aparteno al mem elektita diaspora lingva minoritato, kaj esperanton kiel komunikilon, artan perilon kaj identigilon, nome lingvo de alternativa komunikado, pli ol internacia helplingvo.

Tra la paĝoj de Literatura Foiro gastis granda nombro da kontribuoj pri la ideoj de esperanta identeco kaj esperanta popolo, ĉiam malfermite al aliaj vidpunktoj kaj en plena respekto de alies opinioj.
Legu pli ĉe La raŭma vojo.

Nia historio

Created with Sketch.

LF ŝosis el junula elano, arbeto kiu havis tuj la saĝon grefti al si pli maturajn spertojn, en fekunda simbiozo. Hodiaŭ ĝia disbranĉiĝinta trunko montras, ke utopioj realiĝas, foje. Jam de pli ol kvindek jaroj niaj iamaj kaj nunaj kunlaborantoj atestadas la senvelkan elanon promocii originalan transnacian kulturon, esperantlingvan kaj alternativan.

LF kaj ĝia kooperativo ĉiam dediĉis sin al kleriĝo kaj klerigo per esperanto, ankaŭ danke al la starigo de seminarioj, kursoj kaj atelieroj. La plej imponaj rezultoj de nia laboro estis la akcepto en 1993, fare de PEN Internacia, de la Esperanta PEN-Centro, kaj la publikigo en 2015 de Historio de la esperanta literaturo (748 pp.), kunverkita de Carlo Minnaja kaj Giorgio Silfer.

Se vi volas partopreni nian idealismon, nian scivolemon pri ajna formo de kulturo, kaj precipe amas nian belan lingvon, LF estas via gazeto: ne rifuzu vian helpon al ĝi.
 

"Jen, Literatura Foiro estas via gazeto, karaj 'verdaj donkiĥotoj': ĝi esperas fariĝi forumo por viaj intervenoj, interkonatigi vin, krei novan ligilon en kultura etoso" (LF 1, junio 1970).

 
Legu pli ĉe Nia historio.

Opinioj pri ni

Created with Sketch.

Mi legas LF, ĉar ĝi naskiĝis kiel organo de la itala skolo, sed iĝis ankaŭ la nura kerno por la tuta Esperanta literaturo.

  • Clelia Conterno (1915-1984) – itala esperantistino kaj verkistino, dufoje gajninta la Belartajn Konkursojn.


Mi legas plej volonte, kaj serĉas en la kajero, artikolojn pri literatur- aŭ kultur-historio (speciale pri esperanta literaturo kaj kulturo), kaj verkojn de novaj aŭtoroj. Tio ĝenerale interesas min, kaj indas indiki, ke la kunlaborantoj kaj kontribuantoj de LF, en tiuj fakoj, estas elstare kompetentaj kaj riĉigaj por homo, kia mi estas, kiu pleje okupiĝas pri natursciencoj en sia vivo.

  • Tazio Carlevaro (1945-) – svisa esperantisto, honora prezidanto de LF-koop kaj kunaŭtoro de Esperanto en Perspektivo (1974).


Mi legas LF, ĉar tra ĝiaj paĝoj blovas venteto de liberpensa originaleco, kiu maloftas en la Esperantlingva gazetaro.

  • Michel Duc Goninaz (1933-2016) – franca esperantisto, ĉefredaktoro de Plena Ilustrita Vortaro (2002-2005).


Kial mi legas LF? Unue, ĉar ĝi estas foiro, kaj en foiro oni amuziĝas. Due, ĉar ĝi estas literatura. Estas litera turo. Kaj litera turo estas granda parto de mia vivo.

  • André Cherpillod (1930-) – franca esperantisto, lingvisto, gramatikisto kaj volapukologo.


Mi ĉefe aprezas en LF la frutempecon de la literaturaj prezentoj kaj analizoj.

  • Antonio De Salvo (1942-2021) – itala esperantisto, iama vicprezidanto de Itala E-Federacio kaj redaktoro de Itala Radio Internacia.


Mi legas LF, ne ĉar ĝi estas esperantista gazeto, sed ja kultura revuo en esperanto. Kaj tio jam klarigas multon.

  • Jacques Le Puil (1940-) – franca esperantisto, ĉefredaktoro de La KancerKliniko kaj de Grand Dictionnaire Français-Espéranto.


Mi legas LF, ĉar ĝi estas la oficiala daŭriganto de Norda Prismo. Kaj kun plena merito.

  • Vilho Setälä (1892-1985) – finna esperantisto, ĉefa gvidinto de la E-movado en Finnlando kaj iama prezidanto de E-Asocio de Finnlando.


Mi legas LF, ĉar mi ja kredas ke konscia aktivulo por la lingvo ne rajtas neglekti ĝian literaturon: reciproke interagas literaturo kaj la Esperanto-movado.

  • Humphrey Tonkin (1939-) – brit-usona esperantisto, eksa prezidanto de TEJO kaj UEA, fondinto kaj unua ĉefredaktoro de Kontakto.


Mi legas LF, ĉar ĝi donas panoramon pri nia literaturo, kaj al nia literaturistoj atentan publikon.

  • Claude Piron (1931-2008) – svisa esperantisto, lingvisto kaj psikologo, aŭtoro de La bona lingvo kaj Le défi des langues.


Ekde sia naskiĝo la regula kaj ŝatata vizito de LF vigligas mian rigardon al la esperanta aventuro beletra.

  • Claude Gacond (1931-) – svisa esperantisto, fondinto de la Centro de Dokumentado kaj Esploro pri la Lingvo Internacia (CDELI) kaj kunfondinto de Kultura Centro Esperantista (KCE).


LF estas por mi pordo al alia mondo, la internacia literaturo.

  • István Nemere (1944-) – hungara esperantisto kaj verkisto, trifoje gajninto de "La Verko de la Jaro" kaj iama prezidanto de Esperanta PEN-Centro.


Mi daŭre abonas LF pro tio, ke ĝi enhavas kutime sufiĉe da bonkvalitaj artikoloj, kiujn mi kun profito legas.

  • Trevor Steele (1940-) – aŭstralia esperantisto kaj verkisto, iama Ĝenerala Direktoro de UEA kaj eksa membro de la Akademio de Esperanto.


Mi legas LF por plifirmigi mian intelektan ligon al esperanta kulturo, trovante en ĝi plurflankan estetikan kontentigon.

  • Fabrizio Pennacchietti (1938-) – itala esperantisto kaj filologo, iama profesoro pri esperanto en la Universitato de Torino kaj prezidanto de la Itala Instituto de Esperanto.

 

Literatura Foiro, n-ro 331
oktobro 2024, jaro 55


Karaj legantoj,
mi ĝojas anonci ke la oktobra numero de LF, la 331a, jam survojas al sia internacia abonantaro. Kiel vi rimarkis el la kvar jam presitaj numeroj, la ĉi-jaraj kovropaĝoj elstarigas la pentraĵojn de Maja Gorova, vicprezidantino de Bulgara E-Asocio kaj filino de la esperantista verkisto Ĥrima Gorov, kies belartaj kompetento kaj sentemo evidentiĝis per pluraj ekspozicioj lokaj kaj internaciaj. Kongrue kun la jara temo, “Paco kaj Milito”, nia redakcio elektis ses reprezentajn bildojn el ŝia repertuaro: la ĉi-numera, titolita “Templo”, portretas la vunditan sopiron al reala paco.

La revuon, 64-paĝan, uverturas fragmento el la 15a kanto de La infana raso, kies temo bedaŭrinde tro bone spegulas nian nuntempon. Por omaĝi la 100an datrevenon de la naskiĝo de William Auld, plaĉis al ni honori la memoron de kunlaborinto kaj iama prezidanto de Esperanta PEN-Centro per la republikigo de intervjuo, okazinta la 6an de marto 1998 inter li, lia edzino Meta Auld kaj Giorgio Silfer. La numero dediĉis ankaŭ memoran nekrologon al István Szerdahelyi, unua lingvistika redaktoro de Literatura Foiro kaj eminenta lingvisto kaj esperantologo.

La rubriko pri Packulturo gastigas la esperantigon de la respondo de Sigmund Freud al Albert Einstein, Pro kio milito?, tradukita de Vinko Ošlak. Dume, inter la paĝoj de Militliteraturo trovas lokon eljapanigo de Suzuki Tadaiti pri dummilita virina perforto. Ni longe hezitis, ĉu – kadre de la ĉi-jara temo bedaŭrinde trudita de la monda situacio – publikigi tiun fragmenton, sed nia redakcio alvenis al la konkludo ke ja necesas konscii kiel draste la milito perturbas la mensojn: ni jam provis per La buĉisto de Sándor Márai, en LF 329, sed ĉi-teksto estas eĉ pli ŝoka, ĉar ĝi reliefigas la martirigon de virinoj.

Ĉi-rilate ni elektis ankaŭ artikolon de Helmi Martikainen pri Nadia Murad, iraka aktivulino gajninta en 2018 la Pac-Nobelon pro la klopodoj ĉesigi la uzadon de seksa perforto kiel armilo en militoj kaj armitaj konfliktoj. Sed aliaj tri virinoj elstaras en la numero: temas pri Elena Popova, kiu regalas la legantojn per sep originalaj hajkoj, Grazia Deledda – en traduko de Carlo Minnaja el la itala – kaj Gae Aulenti, sola elstara ina arkitekto de sia generacio, prezentata de Stella Meester.

Juan García del Río proponas komparon inter la muziko de Pat Metheny kaj Lito Vitale, sin bazante sur hereza demando: kiun el la du Dio pli bone aŭskultus? Legu ĝis la fino por trovi respondon!

Alessio Giordano raportas pri sia partopreno en la Internacia Festivalo de la Fantastaj Filmoj, okazinta en Neuchâtel de la 4a ĝis la 12a de julio 2024, el kies programo li recenzis Spalovač mrtvol (1969), reĝisoritan de la ĉeĥo Juraj Herz, kaj la grekan filmon Arkantia (2024), de Yorgos Zois.

Esee elstaras ampleksa analizo de Rubèn Fernández Asensio pri la paralelaj sortoj de jido kaj esperanto, kiu montras la defiojn kaj la sukcesojn de ambaŭ lingvoj; sekvas intervjuo de Alessio Giordano al Vincenzo Sparagna, fondinto kaj eterna direktoro de unu el la plej gravaj, tamen ekstravagancaj, italaj kulturaj revuoj: Frigidaire.

En vitrino vi legos recenzon de Giorgio Silfer pri Memoru ĉi praulojn (2020), de Humphrey Tonkin; Perla Martinelli komentarias Sinjorino en ruĝo sur griza fono (2023) de Miguel Delibes, esperantigitan de Antonio Valén. Fine, sed ne fone, Enrico Dovigo priskribas la indon de Amu min, mia ido! (2024), aŭtorita de Elena Popova. Poezie fermas la numeron nova kontribuo de Nicolino Rossi, Paco stompita: …Tristas somero / sur la mondmap’ makuloj / milit-indikaj / obliĝe plu sinuas / pac-esperon detruas…

La revuon posedas, eldonas kaj administras Kooperativo de Literatura Foiro (LF-koop). Ĉefredaktas Perla Martinelli, vicĉefredaktoro Alessio Giordano. Provekzemplerojn kaj abonon bonvolu trakti tra [email protected]

Jen ĉio, karaj legantoj, kaj ĝis decembro por la venonta numero! 

Via vicĉefredaktoro,
Alessio Giordano


Baldaŭ eldonota de LF-koop!


Burhan Sönmez
Istanbul' Istanbulo
LF-koop 2024


En subtera ĉelo, ses protagonistoj: kvar kaptitoj kaj du Istanbuloj: la supra, la splenda Istanbul’; kaj la suba, kies limoj konsistas el fera pordo kaj glaciaj muroj. La kvar homoj vanuigas siajn ĉenojn per rakontoj el la tuta mondo, verŝitaj en la kirlajn akvojn de la propra Istanbul’, tiom amata kaj sopirata. La romano disvolviĝas dum dek tagoj, kies respektivaj ĉapitroj formas riĉan tapiŝon de anekdotoj, identecoj kaj espero.

La verkon elturkigis Vasil Kadifeli kaj reviziis Perla Martinelli, ĝin prefacas intervjuo de Giorgio Silfer al Bur­­han Sönmez.

Klasika en sia sia strukturo kaj profunde kortuŝa, mi antaŭvidas ke tiu ĉi romano certe iĝos mem klasikaĵo.

  • Rosie Goldsmith


Istanbul’ Istanbulo estas korprema kaj fascina romano, tiom neforgesebla kiom neevitabla.

  • Diana Athill


Korŝira ampoemo al Istanbulo, rakonto disvolviĝanta inter la tortur­sesioj de kvar malliberuloj en subtera ĉelo. Odo al la doloro, verko en kiu Dostoev­skij renkontas Dekameronon.

  • John Ralston Saul


Ĉirkaŭ Sönmez videblas konstelacio de literaturaj mondoj kiu inkluzivas Gabriel García Márquez, la turka verkisto Ahmet Hamdi Tanpınar, Lev Tolstoj, Ludwig Wittgenstein, la irana poetino Forugh Farrokhzad.

  • Fabio de Propris


En ĉiu ĉapitro, persono kaj evento, la romano elvokas Istanbulon kiel civiton en sia tuteco. La romano ŝajnas politika, sed reale temas pri amo. Ĝi ŝajnas enfokusigi historiojn de individuoj, sed reale temas pri Istanbulo mem. Tamen, pli ol pri la ĉefurba reproduktado, la fokuso trafas la spacan kaj spiritan reproduktadon de la civito. Istanbulo estas loko por reproduktado de sufero, mizero, melankolio kaj espero. Ekzistas du Istanbuloj, unu sub la grundo kaj alia supre. Sed efektive ili ambaŭ estas unu kaj la sama.

Burhan Sönmez


Pri la aŭtoro:

Burhan Sönmez (1965-) estas turka advokato, ĵurnalisto kaj verkisto, etne kurda. Prezidanto de PEN Internacia (2021-2024), lia ĝis nun sesromana verkaro gajnigis al li plurajn literaturajn premiojn, inkluzive de EBRD, ĝuste pro Istanbul’ Istanbulo.


Pri la tradukinto:

Vasil Kadifeli (1959-) estas grekdevena turka esperantisto kaj emerita komputila programisto. Li esperantistiĝis en malfrua aĝo dum la jaro 2012. Dum sep jaroj li redaktis la elektronikan revuon Turka Stelo. Li tradukis la biografion kaj elektitajn poemojn de la fama turka poeto Nâzim Hikmet Ran en Poezia antologio, publikigita de Mondial en 2016. En 2024 aperas lia traduko de Istanbul’ Istanbulo, eldonita de LF-koop.


Antaŭmendu ĉe [email protected]
- La librofako de LF-koop


LF 331 – elektitaj fragmentoj

REGIONISMO

Carlo Minnaja
Drameca plektiĝo de moralismo kaj pasio
(pp. 295-296)


«Ŝi mem konfesis, ke ŝi neniam perfekte intimiĝis kun la itala lingvo, ja la lingvo de la familio kaj de la ĉirkaŭa medio estis origine la sardinia, sed kompreneble la itala lingvo garantiis pli vastan merkaton. Ŝi atentis la sociajn problemojn kaj ankaŭ instruis ĉe latia infanlernejo. Forta estas ŝia moralismo kiam temas pri amo, doloro kaj morto; la rolantoj en la verkoj de Deledda estas tragediaj, submetitaj jam origine al fatalo. La ideo de kulpo estas kunnaskita kun la homo, kaj la lukto inter bono kaj malbono estas la esenco de la homa vivo, kune kun la strebo al pardono: en tio reliefas ŝia religia edukiteco» (pp. 295-296). 

ESEO

Rubèn Fernández Asensio
La paralelaj sortoj de jido kaj esperanto
(pp. 278-286)


«Se esperanto, pro socipolitikaj mankoj de la gaĝa socio pli ol internaj mankoj, ĝis nun ne solvis la simplisme nomatan 'mondan lingvo-problemon', ankaŭ jido ne sufiĉis por solvi la 'judan demandon': kiel judismo ekzistu en mondo dividita en teritoriaj naciŝtatoj. Sekve, ambaŭ lingvoj malsukcesis en tro ambiciaj misioj kaj devas pluvivi difinante al si novajn, pli modestajn celojn. Jido, kvazaŭ pli aĝa frato de esperanto, estas ankaŭ la plej bona ekzemplo de diaspora senŝtata literatura lingvo, kio tuj vekas logikajn demandojn. Kiom proksima estas la simileco? kion esperantistoj povas lerni de la jida sperto? ĝi kioma punkto la nuna jidista agado povas esti modelo por ni?» (pp. 281-282).

INTERVJUO

Alessio Giordano, Vincenzo Sparagna
La milito neniam ĉesis
(pp. 271-276)


«Ne temas pri tio, ke ni atendu kiel militaj veteranoj ke la "junuloj" malfermu novajn vojojn. La milito neniam ĉesis, ne ekzistas veteranoj. Plie, mi konsideras hontinda kion mi aŭdas de kelkaj miaj samaĝuloj, ankoraŭ ne paralizitaj pro la malsanoj de la aĝo, kiuj alparolas la junulojn dirante "Nun estas via vico". Ne, la vico estas de ĉiuj, kaj la plej grandan respondecon havas ni adoltoj. La sola diferenco por la maljunuloj estas inter kiuj rezignacias al sia kadukiĝo, indiferentaj al la kolektiva tragedio, kaj kiuj, kvankam konsciaj pri sia neevitebla morto, zorgas pri la minaco, estetika kaj materia, superŝvebanta la planedon» (p. 274).

MILITLITERATURO

Jamahara Rjooĉi
La perforto
(pp. 301-303) 


«"Mi ne povas teni min. Vi agas tro tenere", kaj li kriis "inaĉo persista!", kaj piedbatis al ŝi la bruston. Ŝi falis teren sur la dorson kun dolora ĝemkrio pro forta bato ĉe la kapo. Ŝiaj haroj falis teren senordaj kaj la ruĝa rubando forflugis sur la teron. Jamahara tuj premis ŝian modeste ŝveliĝantan bruston per sia kota ŝuo, kiam ŝi volis penege restariĝi. Ŝi provis forigi la ŝuon per la manoj.

"Forigu ŝian veston!" Tanigaŭa kriis. Sano kaj Kanamori kaptis ŝin, prenis ŝiajn manojn kaj komencis deŝiri la veston» (p. 302).


Literatura Foiro estas kultura revuo en esperanto, la plej longe kaj senpaŭze aperanta en la historio de la esperanta literaturo. La revuo gastigas precipe beletron, sed plie muzikon, teatron, kinon, sociologion, lingvistikon kaj kulturpolitikon.


Ĉu vi volas kontribui?

La revuo akceptas ĉiajn tekstojn: eseoj, prozaĵoj, poemoj, intervjuoj, recenzoj. Legu nian redaktan principaron kaj sendu vian tekston al [email protected]!


PEN Internacia estas NRO fondita en 1921, funkcianta kiel literatura agentejo de UNESKO. Literatura Foiro estas la oficiala organo de Esperanta PEN-Centro, akceptita dum la PEN Mondkongreso en 1993.




«Mi deziras tre varme gratuli vin pro via grava sukceso dum la 60a Mondkongreso de PEN-Klubo. Tio estas minimume tiom grava, kiom la iama sukceso ĉe UNESKO»
William Auld (1993)


 

En 1993 esperanto estis agnoskita kiel literatura lingvo de PEN Internacia, kaj LF fariĝis la oficiala organo de Esperanto PEN-Centro.

Katalogo de la eldonaĵoj de LF-koop