• LF estas kultura revuo en esperanto, la plej longe kaj senpaŭze aperanta en la historio de la esperanta literaturo. Ekde 1975 oficiala daŭriganto de Norda Prismo, kaj de 1991 organo de Esperanta PEN-Centro.


  • Fondita en 1970, la revuo gastigas precipe beletron, sed plie muzikon, teatron, kinon, sociologion, lingvistikon kaj kulturpolitikon.

Nia aliro

Created with Sketch.

Ekzistas pluraj manieroj sperti sian esperantistecon. Ili dependas pli ofte de la cir­konstancoj ol la personaj ka­pabloj, sed certe la individua inklino ludas gravan rolon. Ni kredas ke ĉiu esperantista sper­to estas interesa: ekde tiu kiu praktikas esperanton nur en la reto, ĝis tiu kiu kunvenas en kiel eble plej multe da aranĝoj jare. Sed, por ke io produktu kulturon (do ankaŭ arton, literaturon), oni devas fari el ĝi kvazaŭ sian vivocelon.

Se oni volas krei per esperanto internacie valoran kulturon, ne sufiĉas fari el ĝi noblan ŝa­to­kupon aŭ koni parkere PIV-on. Tia esperantisto ne nepre havas firman esperantan identecon: sufiĉas la unuaj privataj aŭ ekonomiaj mal­facilaĵoj, por flankenmeti la belan lin­gvon kaj pensi “pli serioze” pri la profesia kariero; homoj, eĉ valoraj kaj eventuale eĉ denaskaj esperantistoj, pre­mitaj de mal­favora ko­njunk­turo forlasas la hobion, al kiu ili revenos (eble) en pli bona momento. Vivi pli intense kaj pli aŭ­tente kiel esperantisto signifas certagrade transformi sian personecon; kaj nur unuavide temas pri pliriĉigo: je certa punkto oni vivas en du mondoj, la nor­mala aŭ ĝenerala socio, kaj unu aparta komunumo. Tiu komunumo ne havas religiajn aŭ etnajn komunajn trajtojn; sed ĝi estas iel diaspora, kaj trenas la homon en procezon de malasimiliĝo, malsociiĝo kom­pare kun la ĉirkaŭa nacia etno.
 
Ĉiu esperantista sperto ligiĝas al certa maniero konsideri la feno­menon "esperanto". Nia sperto instruis al ni ke ju pli longe, intense kaj in­time oni travivas espe­ranton kiel ĉiutagan, hejman kaj laboran lingvon – des pli mal­multe signifas la esprimoj "dua lin­gvo" aŭ "helpa lingvo". Ju pli multe esperantisto prak­tikas sian lingvon kaj fariĝas pensmaniere transnacia, des pli multe oni sentas sin ne nur ano de la tuta homaro, sed pre­cipe kvazaŭ ano de minoritata lingvo­etno.
 
Inspiritaj de la Manifesto de Raŭmo, ni konceptas esperantistecon kvazaŭ la aparteno al mem elektita diaspora lingva minoritato, kaj esperanton kiel komunikilon, artan perilon kaj identigilon, nome lingvo de alternativa komunikado, pli ol internacia helplingvo.

Tra la paĝoj de Literatura Foiro gastis granda nombro da kontribuoj pri la ideoj de esperanta identeco kaj esperanta popolo, ĉiam malfermite al aliaj vidpunktoj kaj en plena respekto de alies opinioj.
Legu pli ĉe La raŭma vojo.

Nia historio

Created with Sketch.

LF ŝosis el junula elano, arbeto kiu havis tuj la saĝon grefti al si pli maturajn spertojn, en fekunda simbiozo. Hodiaŭ ĝia disbranĉiĝinta trunko montras, ke utopioj realiĝas, foje. Jam de pli ol kvindek jaroj niaj iamaj kaj nunaj kunlaborantoj atestadas la senvelkan elanon promocii originalan transnacian kulturon, esperantlingvan kaj alternativan.

LF kaj ĝia kooperativo ĉiam dediĉis sin al kleriĝo kaj klerigo per esperanto, ankaŭ danke al la starigo de seminarioj, kursoj kaj atelieroj. La plej imponaj rezultoj de nia laboro estis la akcepto en 1993, fare de PEN Internacia, de la Esperanta PEN-Centro, kaj la publikigo en 2015 de Historio de la esperanta literaturo (748 pp.), kunverkita de Carlo Minnaja kaj Giorgio Silfer.

Se vi volas partopreni nian idealismon, nian scivolemon pri ajna formo de kulturo, kaj precipe vi amas nian belan lingvon, LF estas via gazeto: ne rifuzu vian helpon al ĝi.
 

"Jen, Literatura Foiro estas via gazeto, karaj 'verdaj donkiĥotoj': ĝi esperas fariĝi forumo por viaj intervenoj, interkonatigi vin, krei novan ligilon en kultura etoso" (LF 1, junio 1970).

 
Legu pli ĉe Nia historio.

Opinioj pri ni

Created with Sketch.

Mi legas LF, ĉar ĝi naskiĝis kiel organo de la itala skolo, sed iĝis ankaŭ la nura kerno por la tuta Esperanta literaturo.

  • Clelia Conterno (1915-1984) – itala esperantistino kaj verkistino, dufoje gajninta la Belartajn Konkursojn.


Mi legas plej volonte, kaj serĉas en la kajero, artikolojn pri literatur- aŭ kultur-historio (speciale pri esperanta literaturo kaj kulturo), kaj verkojn de novaj aŭtoroj. Tio ĝenerale interesas min, kaj indas indiki, ke la kunlaborantoj kaj kontribuantoj de LF, en tiuj fakoj, estas elstare kompetentaj kaj riĉigaj por homo, kia mi estas, kiu pleje okupiĝas pri natursciencoj en sia vivo.

  • Tazio Carlevaro (1945-) – svisa esperantisto, honora prezidanto de LF-koop kaj kunaŭtoro de Esperanto en Perspektivo (1974).


Mi legas LF, ĉar tra ĝiaj paĝoj blovas venteto de liberpensa originaleco, kiu maloftas en la Esperantlingva gazetaro.

  • Michel Duc Goninaz (1933-2016) – franca esperantisto, ĉefredaktoro de Plena Ilustrita Vortaro (2002-2005).


Kial mi legas LF? Unue, ĉar ĝi estas foiro, kaj en foiro oni amuziĝas. Due, ĉar ĝi estas literatura. Estas litera turo. Kaj litera turo estas granda parto de mia vivo.

  • André Cherpillod (1930-) – franca esperantisto, lingvisto, gramatikisto kaj volapukologo.


Mi ĉefe aprezas en LF la frutempecon de la literaturaj prezentoj kaj analizoj.

  • Antonio De Salvo (1942-2021) – itala esperantisto, iama vicprezidanto de Itala E-Federacio kaj redaktoro de Itala Radio Internacia.


Mi legas LF, ne ĉar ĝi estas esperantista gazeto, sed ja kultura revuo en esperanto. Kaj tio jam klarigas multon.

  • Jacques Le Puil (1940-) – franca esperantisto, ĉefredaktoro de La KancerKliniko kaj de Grand Dictionnaire Français-Espéranto.


Mi legas LF, ĉar ĝi estas la oficiala daŭriganto de Norda Prismo. Kaj kun plena merito.

  • Vilho Setälä (1892-1985) – finna esperantisto, ĉefa gvidinto de la E-movado en Finnlando kaj iama prezidanto de E-Asocio de Finnlando.


Mi legas LF, ĉar mi ja kredas ke konscia aktivulo por la lingvo ne rajtas neglekti ĝian literaturon: reciproke interagas literaturo kaj la Esperanto-movado.

  • Humphrey Tonkin (1939-) – brit-usona esperantisto, eksa prezidanto de TEJO kaj UEA, fondinto kaj unua ĉefredaktoro de Kontakto.


Mi legas LF, ĉar ĝi donas panoramon pri nia literaturo, kaj al nia literaturistoj atentan publikon.

  • Claude Piron (1931-2008) – svisa esperantisto, lingvisto kaj psikologo, aŭtoro de La bona lingvo kaj Le défi des langues.


Ekde sia naskiĝo la regula kaj ŝatata vizito de LF vigligas mian rigardon al la esperanta aventuro beletra.

  • Claude Gacond (1931-2024) – svisa esperantisto, fondinto de la Centro de Dokumentado kaj Esploro pri la Lingvo Internacia (CDELI) kaj kunfondinto de Kultura Centro Esperantista (KCE).


LF estas por mi pordo al alia mondo, la internacia literaturo.

  • István Nemere (1944-2024) – hungara esperantisto kaj verkisto, trifoje gajninto de "La Verko de la Jaro" kaj iama prezidanto de Esperanta PEN-Centro.


Mi daŭre abonas LF pro tio, ke ĝi enhavas kutime sufiĉe da bonkvalitaj artikoloj, kiujn mi kun profito legas.

  • Trevor Steele (1940-) – aŭstralia esperantisto kaj verkisto, iama Ĝenerala Direktoro de UEA kaj eksa membro de la Akademio de Esperanto.


Mi legas LF por plifirmigi mian intelektan ligon al esperanta kulturo, trovante en ĝi plurflankan estetikan kontentigon.

  • Fabrizio Pennacchietti (1938-) – itala esperantisto kaj filologo, iama profesoro pri esperanto en la Universitato de Torino kaj prezidanto de la Itala Instituto de Esperanto.

 

Literatura Foiro, n-ro 332
decembro 2024, jaro 55



Karaj legantoj


Jam proksimiĝas la fino de 2024, kies jarkolekton ni dediĉis al packulturo kaj militliteraturo. Kvankam tre grava kaj bedaŭrinde aktuala por la nuna epoko, ĝi estas tamen malfacila itinero, kiun ni klopodis faciligi per la apudigo de pli ŝatataj temoj, de literaturo ĝis muziko, de lingvistiko ĝis filozofio, prozo, poezio kaj pluraj recenzoj.


La 332a numero uverturas per pensiga kaj poezia kontribuo de Luigi Minnaja, Pacon, Sinjoro! Sekvas la Nobel-premia artikolo de Helmi Martikainen, kun elokventaj vortoj portretinta Han Kang, sudkoreinon kies beletra talento kapablis prezenti al la mondo temojn, stilon kaj riĉon de la propra literatura tradicio. En siaj tekstoj, konataj pro la tipa lakoneco, ŝi esploras la limojn inter normaleco kaj malsano, inter la korpo kaj la menso.

La numero ankaŭ omaĝas al William Auld, en la centjara jubileo de lia naskiĝo, kun profunda tributo al lia heredaĵo. Nicolino Rossi, jam tradukinto de La infana raso al la itala, honoras la memoron de la aŭtoro per artikolo kiu reliefigas ne nur lian literaturan forton, sed ankaŭ la valorajn kontribuojn al Esperantio. Inter la aliaj datrevenoj de la jaro elstaras la unua parto de detala analizo pri la vivo de Marco Polo kaj lia rolo en la konstruado de interkulturo, aŭtorita de Carlo Minnaja.

Por originala prozo gastas rakonto de Yin Jiaxin, La unua rendevuo, dum poezie interludas Wally du Temple kaj Minosun. Tradukan prozon respektive el la itala kaj la angla proponas Carlo Minnaja kaj Rubèn Fernández, per tekstoj de Goffredo Parise kaj Aaron Lansky.

Sed la numero ne estas nur dediĉita al literaturo, kaj efektive enestas pluraj eseaj kontribuoj: Juan García del Río pri la muziko de BaRok”-Projekto; Fernando Pita konkludas sian jaran serion pri Komenio; Alessio Giordano prezentas la Respublikon de Fridujlando, lasta ĉapitro de serio pri la plej grava kontraŭkultura itala revuo: Frigidaire; Giorgio Silfer prilumas la rolon de esperanto por Paco; kaj Rubèn Fernández kompletigas sian socikulturan komparon inter jido kaj esperanto.

Renée Triolle komentas la filmon Norah (2024), de Tawfik Alzaidi, dum en vitrino vi trovos recenzojn de Giorgio Silfer pri la nova eldono de Rimleteroj (2024), de William Auld kaj Marjourie Boulton, inviton al legado fare de Carlo Minnaja pri Plia dozo da prozo (2024), de Sten Johansson, kaj fine superrigardon kaj komentarion de Alessio Giordano pri Ni ĉiuj estas malsamaj (2022), de Tracey Turner.

La revuon posedas, eldonas kaj administras Kooperativo de Literatura Foiro (LF-koop). Ĉefredaktas Perla Martinelli, vicĉefredaktoro Alessio Giordano. Pri provekzempleroj kaj abono bonvolu informiĝi tra [email protected]

Jen ĉio, karaj legantoj, serenan Julon kaj bondezirojn por la nova jaro!



Via vicĉefredaktoro,
Alessio Giordano


Baldaŭ eldonota de LF-koop!


Burhan Sönmez
Istanbul' Istanbulo
LF-koop 2024


En subtera ĉelo, ses protagonistoj: kvar kaptitoj kaj du Istanbuloj: la supra, la splenda Istanbul’; kaj la suba, kies limoj konsistas el fera pordo kaj glaciaj muroj. La kvar homoj vanuigas siajn ĉenojn per rakontoj el la tuta mondo, verŝitaj en la kirlajn akvojn de la propra Istanbul’, tiom amata kaj sopirata. La romano disvolviĝas dum dek tagoj, kies respektivaj ĉapitroj formas riĉan tapiŝon de anekdotoj, identecoj kaj espero.

La verkon elturkigis Vasil Kadifeli kaj reviziis Perla Martinelli, ĝin prefacas intervjuo de Giorgio Silfer al Bur­­han Sönmez.

Klasika en sia sia strukturo kaj profunde kortuŝa, mi antaŭvidas ke tiu ĉi romano certe iĝos mem klasikaĵo.

  • Rosie Goldsmith


Istanbul’ Istanbulo estas korprema kaj fascina romano, tiom neforgesebla kiom neevitabla.

  • Diana Athill


Korŝira ampoemo al Istanbulo, rakonto disvolviĝanta inter la tortur­sesioj de kvar malliberuloj en subtera ĉelo. Odo al la doloro, verko en kiu Dostoev­skij renkontas Dekameronon.

  • John Ralston Saul


Ĉirkaŭ Sönmez videblas konstelacio de literaturaj mondoj kiu inkluzivas Gabriel García Márquez, la turka verkisto Ahmet Hamdi Tanpınar, Lev Tolstoj, Ludwig Wittgenstein, la irana poetino Forugh Farrokhzad.

  • Fabio de Propris


En ĉiu ĉapitro, persono kaj evento, la romano elvokas Istanbulon kiel civiton en sia tuteco. La romano ŝajnas politika, sed reale temas pri amo. Ĝi ŝajnas enfokusigi historiojn de individuoj, sed reale temas pri Istanbulo mem. Tamen, pli ol pri la ĉefurba reproduktado, la fokuso trafas la spacan kaj spiritan reproduktadon de la civito. Istanbulo estas loko por reproduktado de sufero, mizero, melankolio kaj espero. Ekzistas du Istanbuloj, unu sub la grundo kaj alia supre. Sed efektive ili ambaŭ estas unu kaj la sama.

Burhan Sönmez


Pri la aŭtoro:

Burhan Sönmez (1965-) estas turka advokato, ĵurnalisto kaj verkisto, etne kurda. Prezidanto de PEN Internacia (2021-2024), lia ĝis nun sesromana verkaro gajnigis al li plurajn literaturajn premiojn, inkluzive de EBRD, ĝuste pro Istanbul’ Istanbulo.


Pri la tradukinto:

Vasil Kadifeli (1959-) estas grekdevena turka esperantisto kaj emerita komputila programisto. Li esperantistiĝis en malfrua aĝo dum la jaro 2012. Dum sep jaroj li redaktis la elektronikan revuon Turka Stelo. Li tradukis la biografion kaj elektitajn poemojn de la fama turka poeto Nâzim Hikmet Ran en Poezia antologio, publikigita de Mondial en 2016. En 2024 aperas lia traduko de Istanbul’ Istanbulo, eldonita de LF-koop.


Antaŭmendu ĉe [email protected]
- La librofako de LF-koop


LF 332 – elektitaj fragmentoj

EN VITRINO

Carlo Minnaja
Legu, studu, ĝuu
(pp. 377-379)


«Ja, post la literatura esearo Kroze-proze (2013), kiu koncernis dek kvar aŭtorojn, Sten Johansson nin regalas per dua samspeca juvelo: Plia dozo da prozo. Jes, por amikiĝi kun aŭtoro oni devas rin legi, studi, pasii kun ri, ĝoji kaj suferi kune. Al tio instigas kaj kuraĝigas la eseoj de la svedo fondinto kaj mastrumanto de la retejo OLE, la plej granda virtuala enciklopedio de literaturaj verkoj aperintaj. Johansson bedaŭras, kompreneble (kiu malkonsentus?) la magran enrevuan spacon kutime rezervatan al recenzoj kaj la forpason de malnovaj recenzistoj, sed li ne konsideras, ke la ankoraŭ vivantaj, kiel Silfer, Martinelli, Modest, Gudskov, Rossi, Patas d'Illiers, Nogueras havas nenion malsuperan al la forpasintoj kaj ke ekzemple Literatura Foiro aperigis en la lastaj dudek jaroj ĉ. 250 recenzojn, fakte rekordon». 

ESEO

Rubèn Fernández Asensio
La paralelaj sortoj de jido kaj esperanto
(pp. 362-367)


«La mondo ne bezonas nin por interkompreniĝi (ĝi ja bone komprenas sin angle, almenaŭ siaopinie) sed por sopiri al pli rektaj kaj profundaj interhomaj rilatoj, ne inter katalunoj kaj hispanoj, ukrainoj kaj rusoj, palestinanoj kaj israelanoj, sed inter homoj kun homoj. Paradokse, ĉar esperanto estis kreita por paco pli ol por nura intelekta interkompreniĝo kaj ĉar lingvo estas pli ol nura perilo de pensoj, lingvo ludas gravan rolon en pacifisma kulturo. Kiel Zamenhof skribis en Hilelismo pensante pri la fondota patrujo de hilelistoj, esperanto mem povas esti la "varma spirita rifuĝejo" de ĉiuj, kiuj intuicie sentas, ke teritoria, "loke-genta", "genealogie-nacia" lingvo neniam povos peri "neŭtrale-homan" civilizon, kaj ke la universalismaj pretendoj de la angla estas falso, kiel pli evidentiĝos ju pli Rusujo kaj Ĉinujo dekupliĝos de la angloparolanta Okcidento».

ESEO

Alessio Giordano
La Respubliko de Fridujlando
(pp. 371-373)


«Se dum la 80aj jaroj Frigidaire estis disvastiĝinta kaj populara revuo ĉie en Italio, la sekva jardeko atestis plurajn financajn krizojn, kiuj portis al la alilokigo de la redakcio. Haste vendita, pro la hajlado de la hipotekoj, Vincenzo Sparagna abrupte forlasis sian domon en strato de la Penitenza 24, Romo. Pli mapli dum la sama periodo, la redakcio de Frigidaire, pro ĉeso de la lukontrakto, malplenigis la grandiozan vilaon, luitan en la prestiĝa kvartalo Monteverde, kie la fridujuloj laboris ekde 1986. En tiu momento, rakontas Sparagna, montriĝis la ebleco tranlokiĝi al eksa faŝista feriejo dum jaroj neglektata de la loka registaro, en Giano dell'Umbria, provinco de Peruĝo. Tiam naskiĝis la Respubliko de Frigolandia (Fridujlando), fondita la 25an de aprilo 2006».

PACIFISMO

Giorgio Silfer
Kial esperanto restas esenca por Paco?
(pp. 374-375) 


«Onidire Eŭropa Unio estus gardinta la pacon sur la kontinento dum sepdeko da jaroj. Sed la interslavaj militoj tion dementas: EU ne povis eviti la militojn en eksa Jugoslavio, kaj ĝi eĉ furaĝas tiun en Ukrajno. Ja prave, oni respondos; sed sango daŭre fluas en orienta Eŭropo. Kaj pri la paciga rolo de Afrika Unio ne indas skribi. Ni alvenas al la dubo, ĉu vere supernaciaj organizoj kapablis aŭ kapablos preventi militojn. Ili ne estas arbitracia instanco, kaj se jes, sen la necesa prestiĝo aŭ la aŭtoritateco de "super partes". Ĉu kulpas la kupliteco al la naciŝtatoj? Ankaŭ ĝi, sed ili ne ŝajnas elimineblaj. Kaj ili estas tiaj kiaj iliaj gvidantoj. Kiel do havi pli bonajn? Per funkciantaj demokratioj. Sed la plej multaj ŝtatoj, eĉ la vetoorajtaj potencoj, ne estas funkciantaj demokratioj».


Literatura Foiro estas kultura revuo en esperanto, la plej longe kaj senpaŭze aperanta en la historio de la esperanta literaturo. La revuo gastigas precipe beletron, sed plie muzikon, teatron, kinon, sociologion, lingvistikon kaj kulturpolitikon.


Ĉu vi volas kontribui?

La revuo akceptas ĉiajn tekstojn: eseoj, prozaĵoj, poemoj, intervjuoj, recenzoj. Legu nian redaktan principaron kaj sendu vian tekston al [email protected]!


PEN Internacia estas NRO fondita en 1921, funkcianta kiel literatura agentejo de UNESKO. Literatura Foiro estas la oficiala organo de Esperanta PEN-Centro, akceptita dum la PEN Mondkongreso en 1993.




«Mi deziras tre varme gratuli vin pro via grava sukceso dum la 60a Mondkongreso de PEN-Klubo. Tio estas minimume tiom grava, kiom la iama sukceso ĉe UNESKO»
William Auld (1993)


 

En 1993 esperanto estis agnoskita kiel literatura lingvo de PEN Internacia, kaj LF fariĝis la oficiala organo de Esperanto PEN-Centro.

Katalogo de la eldonaĵoj de LF-koop